پی آر پی در ارتوپدی

پلاسمای غنی از پلاکت  (PRP)

در طی چند سال گذشته، مطالب زیادی درباره روشی به نام پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) و اثربخشی بالقوه آن در درمان آسیب ها نوشته شده است.

بسیاری از ورزشکاران معروف ( تیرر وودز، ستاره تنیس رافائل نادال و چندین نفر دیگر ) برای مشکلات مختلفی مانند پیچ خوردن زانوها و آسیب های مزمن تاندون پی آر پی را انجام داده اند. این نوع مشکلات به طور معمول با دارو درمانی، فیزیوتراپی یا حتی جراحی درمان می شوند. برخی از ورزشکاران با پی آر پی به سرعت به رقابت ها بازگشت داشته اند و این باعث اعتبار بخشیدن به پی آر پی شده است.

با وجودی که بر روی پی آر پی تبلیغات گسترده ای صورت گرفته است، هنوز هم در مورد آن سؤال های باقی مانده ای جود دارد، از قبیل:

    پلاسما غنی از پلاکت ( پی آر پی ) دقیقا چیست؟
    پی آر پی چگونه کار می کند؟
    چه مشکلاتی با پی آر پی درمان می شود؟
    آیا درمان پی آر پی موثر است؟

پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) چیست؟

گرچه خون عمدتا از مایعی (به نام پلاسما) تشکیل شده است، ولی علاوه بر آن حاوی اجزای جامد کوچکی ( سلول های قرمز، سلول های سفید و پلاکت ها ) هم می باشد. پلاکت ها را بیشتر به دلیل اهمیت شان در لخته شدن خون می شناسیم. با این حال، پلاکتها حاوی صدها پروتئین به نام فاکتورهای (عوامل) رشد هم هستند که در بهبود زخم ها بسیار مهم می باشند.

پی آر پی، پلاسمایی است که دارای پلاکت های بیشتری نسبت به آنچه معمولا در خون وجود دارد، می باشد. غلظت پلاکتها ( و در نتیجه غلظت عوامل رشد ) در پی آر پی می تواند 5 تا 10 برابر بیشتر (یا غنی تر) از حد معمول باشد.

برای آماده سازی  پی آر پی، ابتدا باید از بیمار خون گرفته شود. پلاکت ها طی فرایندی به نام سانتریفوژ از دیگر سلول های خونی جدا گشته و مجددا طی همان فرایند غلظت آنها افزایش می یابد.

پی آر پی چگونه کار می کند؟

اگرچه دقیقا مشخص نیست که پی آر پی چگونه عمل می کند، مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که افزایش غلظت فاکتورهای رشد در پی آر پی به طور بالقوه می تواند روند بهبود را افزایش دهد.

برای سرعت بخشیدن به روند بهبود، محل آسیب با پی آر پی آماده شده تحت درمان قرار می گیرد. این کار را می توان به یکی از  دو روش زیر انجام داد:

   

·          پی آر پی را می توان دقیقا به منطقه آسیب دیده تزریق نمود. به عنوان مثال، در تاندونیت آشیل ( یک بیماری که معمولا در دوندگان و تنیسورها دیده می شود)، تاندون بالای پاشنه می تواند متورم، ملتهب و دردناک شود. مخلوطی از پی آر پی و محلول بیحسی موضعی می تواند به طور مستقیم به این بافت ملتحب تزریق شود. پس از آن، در یک یا دو هفته اول درد در ناحیه تزریق ممکن است افزایش یابد و ممکن است چند هفته طول بکشد تا بیمار احساس بهبودی نماید.

·             پی آر پی همچنین ممکن است در برخی از صدمات برای بهبود زخم پس از جراحی استفاده شود. برای مثال، ورزشکاری با تاندون پاشنه کاملا پاره شده ممکن است برای ترمیم تاندون تحت عمل جراحی قرار گیرد. تزریق پی آر پی به منطقه آسیب در طی جراحی می تواند سرعت و کیفیت ترمیم تاندون پاره شده را افزایش دهد.

چه مشکلاتی با پی آر پی درمان می شود؟ آیا این روش موثر است؟

در حال حاضر تحقیقات زیادی برای ارزیابی اثربخشی درمان پی آر پی در حال انجام است. عوامل موثر بر اثربخشی درمان پی آر پی عبارتند از:

    منطقه ای از بدن که تحت درمان است
    سلامت کلی بیمار
    آیا آسیب حاد است (مثل سقوط) یا مزمن (آسیب به مرور زمان)

آسیب های مزمن تاندون

با توجه به مطالعات انجام شده ای که تا به حال گزارش گردیده، پی آر پی بیشترین تاثیر را در درمان آسیب های مزمن تاندونی، به ویژه آرنج تنیس بازان ( آسیبی شایع تاندون ها در قسمت خارجی آرنج ) دارد.

استفاده از پی آر پی برای سایر آسیب های تاندونی مزمن، مانند تاندونیت مزین آشیل مزمن یا التهاب تاندون پاتلا در زانو (زانوی ورزشکاران رشته پرش) امیدوار کننده است.

عوارض حاد و عضلانی

بخش عمده ای از مطالبی که درمورد درمان پی آر پی گفته می شود مربوط درمان آسیب های ورزشی حاد، مانند آسیب های رباط ها و آسیب های عضلانی بوده است. پی آر پی برای درمان ورزشکاران حرفه ای با آسیب های ورزشی معمول مانند کشیده شدن عضلات همسترینگ ران و کشیدگی های زانو مورد استفاده قرار گرفنه است.

عمل جراحی

اخیرا، پی آر پی  در طی انواع خاصی از جراحی ها برای کمک به ترمیم سریعتر و بهتر بافتها مورد استفاده قرار گرفته است. برای اولین بار این روش در جراحی های شانه برای درمان پارگی تاندون های روتاتور کاف مورد استفاده قرار گرفت.

جراحی برای ترمیم پارگی رباط های زانو، به خصوص رباط صلیبی قدامی (ACL) منطقه دیگری است که برای آن از پی آر پی استفاده شده است.

آرتروز زانو

برخی از تحقیقات اولیه برای ارزیابی اثربخشی پی آر پی  در درمان آرتروز زانو انجام گشته و بخصوص نتایج آن در مقایسه با روش های قدیمی تر بسیار موفقت آمیز گزارش شده است.

شکستگی ها

پی آرپی به طور محدود برای سرعت بخشیدن به روند بهبودی استخوان های شکسته نیز استفاده شده است.

نتیجه

استفاده از درمان با روش پی آر پی در بسیاری از مشکلات ارتوپدی در حال فراگیر شدن است. با این حال به نظر می رسد این روش در درمان آسیب های مزمن تاندونی و در درمان آرتروز مفاصل موثرتر باشد.
با وجودی تفاوت در میزان تاثیر پی آر پی در مشکلات مختلف ارتوپدی، خطرات ناشی از آن حداقل هستند:

ممکن است درد در محل تزریق موقتا افزایش یابد، اما به نظر نمی رسد بروز سایر مشکلات (عفونت، آسیب بافتی، آسیب های عصبی ) در مقایسه با تزریق کورتیزون تفاوتی داشته باشد.